Cümle, sözcüklerin belirli görevler üstlenerek oluşturduğu bir yapıdır. Bu yapının metin içerisinde kazandığı anlam, cümlede anlam sorularının temelini oluşturur. Bu sebeple diğer anlam grubu sorularında olduğu gibi, cümlede anlam konusunda da metnin tamamına dikkat etmek önemlidir.
Anlatımına Göre Cümleler
Cümlede anlamın en temel konusudur. Paragraf sorularında da aynı terimler karşınıza çıkabilir.
1) Öznel Anlatımlı Cümle
Kanıtlanabilirliği olmayan, söyleyenin duygu ve düşüncelerini yansıtan cümlelerdir.
- Yeşil ve mavinin kucaklaştığı eşsiz bir koy vardı önümüzde.
- Gerçekçi eserler okumayı, fantastiklere göre daha çok seviyorum.
2) Nesnel Anlatımlı Cümle
Doğruluğu kişiden kişiye değişmeyen, kanıtlanabilir özelliği olan cümlelerdir.
- Bu olaylar olduğunda yirmi sekiz yaşındaydı.
3) Doğrudan Anlatımlı Cümle
Bir başkasına ait sözün, olduğu gibi aktarıldığı cümlelerdir.
- Gecenin köründe “Yarına ödevim var.” deyiverdi.
4) Dolaylı Anlatımlı Cümle
Başkasına ait bir cümlenin (anlamını bozmayacak şekilde) değiştirilerek aktarılmasına dolaylı anlatım denir.
- Gecenin köründe yarına ödevi olduğunu söyleyiverdi.
5)Tanım Cümleleri
Bir olayın, durumun ya da kavramın ayırt edici özelliklerini belirten cümlelerdir. “Bu nedir?” sorusuna cevap verir. Öznel ya da nesnel olabilir.
- Geçmişte yaşanan olayları neden-sonuç ilişkisine göre inceleyen bilime tarih denir. ( Nesnel Tanım)
- Su, hayattır. (Öznel Tanım)
6)Kinayeli Anlatım
Asıl söylenmek istenenin tam tersi bir şekilde ifade edildiği cümlelerdir. Alaycı bir havası vardır.
O kadar çalışkandı ki üniversiteyi sekiz yılda bitirdi.
Cümlede Anlam İlişkileri
Cümlede anlam konusunun TYT’de en çok soru çıkan alt konularından biridir.
1) Neden-Sonuç Cümleleri
Eylemin gerçekleşme nedeniyle birlikte verildiği cümlelerdir.
Soruda “gerekçe bildiren”, “gerekçe içeren” gibi ifadeler varsa neden-sonuç cümlesi soruluyor olabilir.
- Sevdiği dizeleri duyunca mutluluktan ağlamıştı.
- Komik bir insan olduğundan gülen yüzlere alışkındı.
2) Amaç-Sonuç Cümleleri
Eylemin hangi amaca yönelik yapıldığını bildiren cümlelerdir.
- Mutlu olmak için büyük bir savaş vermişti ve başarmıştı.
- Ailesine destek olmak için gece gündüz çalışıyordu.
3)Koşul-Sonuç Cümleleri
Bir durumun gerçekleşmesi bir şarta bağlıdır.
- Bir şeyleri değiştirmek istiyorsan farklı bakış açıları edinmelisin.
4)Karşılaştırma Cümleleri
Birden fazla varlık ya da durumun, benzerlik ve farklılıklarının anlatıldığı cümlelerdir. Genellikle “gibi, kadar, en, daha, çok, göre, fazla” sözcükleriyle bu anlam sağlanır.
- Şimdiye kadar gördüğüm en güzel resimdi.
- Bir önceki romanına göre çok daha kaliteli bir anlatım ortaya koymuştu.
5)Açıklama Cümleleri
Bir kavram, durum ya da olguyla ilgili bilgi vermek amacıyla kurulan cümleler, açıklama nitelikli cümlelerdir. Bağlaç olarak “anlaşılan” ve ” demek ki” kullanılır.
- Bugün de kursa gelmedi anlaşılan hala iyileşemedi.
Cümlede Kavramlar
Cümlede anlamın bu konusu daha çok kavramlarla ilgilidir. Burada kavramların ne anlama geldiğini bilmeniz sınavın tamamında faydalı olacaktır.
1)Değerlendirme (Eleştiri) Cümleleri
Bir sanatçı veya eser hakkında olumlu ya da olumsuz yorum yapan cümlelerdir. Öznel veya nesnel olabilir.
- Eserlerinde gerçekliğe fazlaca bağlı kalması okuyucuyu sıkıyor. ( Öznel)
- Hiçbir eserinde noktalama işareti kullanmamış. (Nesnel)
2)Tahmin Cümleleri
Bir durumdan, gerçekleşme ihtimali olduğuna inanılan bir çıkarıma ulaşma cümleleridir.
- Evde yoklar, dışarı çıkmış olmalılar.
3)Olasılık Cümleleri
Bir durumun gerçekleşme ihtimalinden bahseden cümlelerdir.
- Yakın zamanda bilinci yerine gelebilir ve gözlerini açabilir.
4) Öz Eleştiri Cümleleri
Kişinin kendisi ile ilgili yaptığı olumlu ya da olumsuz yorumlardır.
- Önemsiz bir konuydu, daha sakin kalabilirdim
5)Öneri Cümleleri
Bir konuyla ilgili tavsiye verilen cümlelerdir.
- Sağdan gidersek yolu epey kısaltırız.
6)Tasarı Cümleleri
Olması istenen bir olay ya da durumun, planlanarak aktarıldığı cümlelerdir.
- Bugün önce okula uğrayayım sonra da güzel bir yemek yiyeyim.
7)İçerik (Konu) Cümleleri
Sanatçının ele aldığı konuyu, eserin içeriğini anlatan cümlelerdir. ” Ne anlatmış ?” sorusuna cevap verir.
- Yazar son hikayesinde bir müzisyenin yaşamını anlatmış.
8)Üslup (Biçem) Cümleleri
Sanatçının anlatış biçiminden bahseden cümlelerdir. “Nasıl anlatmış?” sorusuna cevap verir.
- Sade ve içten anlatımı sayesinde birçok yazar arasından rahatlıkla sıyrılmıştı.
9)Ön Yargı Cümleleri
Gerçekleşmemiş bir olgudan kesinmiş gibi bahsedilen cümlelerdir.
- Bu işi başaracağına eminim.
- Bu kitap da bir önceki gibi satmayacak.
10)Aşamalı Durum Cümleleri
Bir olgunun zaman içerisindeki olumlu ya da olumsuz değişimini anlatan cümlelerdir. Anlam “giderek, gittikçe, her geçen gün, günden güne…” gibi ifadelerle sağlanır.
- Bahar gelmişti, hava gittikçe ısınıyordu.
11)Varsayım Cümleleri
Gerçekleşmemiş bir olayın bir an için gerçekleştiğini kabul etme” anlamını taşıyan cümlelerdir. “Varsayalım, diyelim ki, farz edelim, düşünsene” gibi ifadeler sıklıkla kullanılır.
- Piyangonun sana çıktığını düşünsene, neler yaparsın?
12)Eşitlik Bildiren Cümleler
İki varlık, olay ya da durumun arasında bir fark olmadığını; birbirlerine eşit olduklarını anlatan cümlelerdir.
- Bu işte benim de en az senin kadar tecrübem var.
13)Yakınma Cümleleri
Şikayet ya da rahatsızlığın dile getirildiği cümlelerdir.
- Etrafımdaki insanlar çok kaba.
- Bin kere söylememe rağmen odasını asla toplamıyor.
14)Pişmanlık Cümleleri
Bir kişinin yaptığı işten ötürü üzüntü duymasıdır.
- O yıkık dökük evi hiç almamalıydım.
15)Hayıflanma Cümleleri
Bir kişinin yapmadığı bir işten dolayı duyduğu üzüntüdür.
- O sözleri sarf etmeden önce keşke bir durup düşünseydim.
16)Sitem Cümleleri
Bir kişinin davranışından ötürü yaşanılan kırgınlığın anlatıldığı cümlelerdir.
- Senin için gösterdiğim bunca çabanın karşılığı bu mu olacaktı?
17)Küçümseme Cümleleri
Bir kişiyi ya da durumu hor görmeyi, hafife almayı anlatan cümlelerdir.
- Aklı sıra bana engel olacakmış .
18)Azımsama Cümleleri
Bir şeyin beklenilenden az olma durumunu anlatır. Genellikle maddi durumlar için kullanılır.
- Kuş kadar maaşla nasıl ev geçindireceksin?
Cümlede Anlam Soruları İçin Cümle Yorumlama
Cümlelerin konusu, ana fikri veya cümlenin yargısı cümlede anlam sorularında çokça sorulmaktadır. Metin içerisinde karşımıza çıktığı için paragraf sorularıyla da doğrudan bağlantılıdır.
A. Cümlenin Konusu
Cümlede bahsedilen duygu ve düşünceler, o cümlenin konusunu oluşturur. “Ne anlatılıyor?” sorusuyla konu bulunabilir.
- Bir ülkenin geleceği o ülke insanlarının göreceği eğitime bağlıdır. (Albert Einstein)
Konusu: Eğitim
B. Cümlenin Ana Fikri
Cümlenin yazılma amacı, yazarın vermek istediği mesaj cümlenin ana fikrini oluşturur.
- Kral da dilenci de aynı iştahla acıkırlar. (Montaigne)
Ana Fikri: İnsanların makamları, maddi durumları ne olursa olsun ihtiyaçları, hisleri ortaktır.
3.Cümleden Çıkarılabilecek ve Çıkarılamayacak Yargı
Cümlenin vermek istediği mesaja ve anahtar sözcüklere bakılmalıdır. İçerisindeki her sözcük değerlendirilmelidir. Cümlede anlamın yanında paragrafla da ilgilidir.
- Yazar bu eserinde de şatafatlı kelimelere ve karmaşık cümlelere yer vermiştir.
Yazarın daha önce de bu tarz bir üsluba yöneldiği “de” bağlacından çıkarılabilir. Bu üslubun okuyucu sıktığı ise bu cümleden çıkarılamaz.
Cümlede anlam konusunu bitirdik. Diğer konu anlatımlarımıza da göz gezdirmek isterseniz tıklayınız.
Youtube kanalımızdaki konu anlatımları için tıklayınız.